Samoistny posiadacz nieruchomości objętej postępowaniem scaleniowym, który w zamian obejmuje w posiadanie inną nieruchomość wydzieloną w tym postępowaniu, zachowuje ciągłość posiadania niezbędną do nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie także wtedy, gdy nie był uczestnikiem tego postępowania jako właściciel w rozumieniu art. 1 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (jedn. tekst: Dz.U. z 2003 r. Nr 178, poz. 1749 ze zm.).

Małżonkowie O. byli samoistnymi posiadaczami działki nr 150 od sierpnia 1972 r. W 1974 r. wydany został akt własności ziemi, obejmujący m.in. tę działkę, na rzecz jego brata Czesława O. W 2000 r. w P. odbyło się scalenie i wymiana gruntów. Za działkę nr 150, którą oznaczono obecnie jako działkę nr 320, wydzielono na rzecz Czesława O., który w tym czasie już nie żył (zmarł w 1982 r.), ekwiwalent w działce nr 321. Małżonkowie O. nie brali udziału w postępowaniu scaleniowym jako właściciele lub posiadacze samoistni działki nr 150. Czy wnioskodawcy zachowali ciągłość posiadania działki nr 150 i działki zamiennej, a przez to spełnili warunki do zasiedzenia działki zamiennej?

Sąd Najwyższy uznał, że w takiej sytuacji posiadacz gruntu po zamianie go w wyniku scalenia na nową działkę kontynuuje posiadanie pomimo zmiany jego przedmiotu, zachodzi zatem fikcja prawna, że między gruntami przed i po scaleniu występuje tożsamość. Z jednej bowiem strony decyzja scaleniowa tworzy nowe nieruchomości, tj. wyznacza nowy przedmiot prawa własności i wygasza prawo właściciela do nieruchomości, która dotychczas była jego własnością, z drugiej jednak strony nie narusza „podmiotowego zakresu prawa własności”. Na wydzieloną ekwiwalentnie działkę przechodzi cała sytuacja prawna gruntu poscaleniowego. W konsekwencji, osoba wymieniona w decyzji scaleniowej staje się właścicielem wydzielonej dla niej działki tylko wtedy, gdy była właścicielem wszystkich działek przedscaleniowych, których ekwiwalentem jest nowa nieruchomość. Oznacza to również, że właściciel działek przedscaleniowych, który nie był uczestnikiem postępowania scaleniowego, nie traci własności wydzielonej nieruchomości zamiennej, pomimo przyznania jej w decyzji scaleniowej innej osobie.

Podstawa prawna: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2013 r. (III CZP 98/12)